Temporalización: Febreiro-Marzo

Esquema-guión do Tema: "A industrialización"

A Revolución agrícola e Industrial.

1.1.-Transformacións agrícolas

1.2.-O nacemento da industria

1.3.-O crecemento da poboación.

-A revolución dos transportes

2.-Como era o traballo nas fábricas

3.-Una nova organización económica e social.

3.1.-A sociedade de clases

3.2.-O capitalismo

3.3.-As novas ideas sociais

4.-Unha cidade industrial 

5.-A industrialización española

5.1.-Unha débil industrialización

-Unha industrialización en Galicia.

5.2.-O crecemento da poboación.

5.3.-O mantenemento da sociedade tradicional.

6.Arte e cultura s.XVIII-XIX

6.1-O século de ferro e o aceiro

6.2.-A fotografía e o cine.

Planteamiento: (tratamento e tarefas-actividades tipo)

-Facemos memoria, chuvia de ideas (etapas da Historia). 

-Visionado trailer da película "Oliver Twist" ( veremos o film en inglés tamén, proxecto interdisciplinar)

-Infografía, imaxe ou liña do tempo para situarnos.

-Características económicas, sociais e políticas da Idade Media e Moderna (liñas xerais).

-Investigamos un pouco.

-Realizamos un visual thinking sobre este periodo (revolución agrícola e indutrial, páxs: 92-95). Cartolina ou folla A4.

-Visualización videos. Reflexión grupal.

-Visionado da película de Oliver Twist en inglés (proxecto interdisciplinar) e cumplimentado dunha ficha sobre ela.

Palabras clave: revolución agrícola, revolución industrial, excedentes, máquina vapor, burguesía, capitalismo, clase obreira, ferrocarril, millo e pataca (novos cultivos), rotación cultivos, barbeito, máquina de vapor, éxodo rural, James Watt,

Introdución:

A Revolución Agrícola, se dí tamén, que foi unha evolución rápida nos métodos de cultivo, que conlevou o gran incremento da productividade agrícola. 

Tamén é o período no que se asentan e popularizan novas forraxeiras e outros cultivos procedentes de América (millo e pataca entre eles) que inflúe neste proceso.

Describe tamén un período de desenrolo agrícola en Gran Bretaña que abarca desde o século XVIII ata mediados do S. XIX, período durante o cal existíu un incremento moi alto da productividade agrícola, do rendemento e da producción total. Estes feitos provocaron un aumento da población sen precedentes, liberando do campo a un significante porcentaxe da población, que constituíu a man de obra da Revolución Industrial. 

1.-A revolución agrícola e industrial

Desde finais do século XVIII, unha serie de innovacións científicas e técnicas transformaron a agricultura e propiciaron o nacemento da industria moderna. Este conxunto de transformacións constitúen a revolución agrícola e industrial.

1.1.-As transformacións agrícolas

Novas técnicas e novos cultivos (aforro de man de obra e mellora e aumenta a produción de alimentos.Entre elas:

-Inicio da rotación de cultivos (sistema barbeito+cultivo de plantas forraxeiras ou legumes)

-Introdución uso de fertilizantes (mellora a produtividade)

-Cultivos de América xeneralizanse: millo, pataca,

-Novas máquinas para: arar, sementar, segar, mallar,... 

1.2.- O nacemento da industria

Pasamos da forza do ser humano e animal o da natureza (vento, auga) a finais do S. XVIII, a invención da máquina de vapor (carbón coma combustible principal), movía máquinas coa forza do vapor de auga. Grazas a isto se produciron gran cantidade de bens coas novas fontes de enerxía (chámase insdustrialización).

-Novos transportes grazas a máquina de vapor: o ferrocarril (vías, estacións..)

1.3.- O crecemento da poboación

Grazas a mellor alimentación permitíu o aumento da poboación. Os nacementos superaron as defuncións. Houbo éxodo rural cara as cidades (búsqueda de traballo) que creceron.

2.-Unha nova organización económica e social.

-O capitalismo: novo sistema económico-social baseado na produción, no libre comercio ou mercado e industria e nos bens privados (capital, diñeiro: medio polo cal se poden obter bens materiais, pagar polo traballo,...) para adquirir lucro.

-Nova organización social. Nova sociedade de clases: A burguesía e a clase obrera (obreiros).Prodúcese novas desigualdades sociais e xurden novas organizacións obreiras: sindicatos e os partidos socialistas (critican o capitalismo e defenden un sistema baseado na igualdade social (revolución para por fin o capitalismo e implantar unha nova sociedade sin clases sociais (socialismo)).

3.-As cidades industriais. Características: novas actividades económicas e industriais, fábricas, comercio, finanzas, (bancos) transportes....Novos barrios, mellora de infraestructuras (ilumninación, sumidoiros, pavimento. Novos transportes (ferrocarril, tranvías, e o metro).Novos entretenementos (teatros, casinos, cafés, salóns de baile..)

4.-A industrialización española: foi débil, con retraso e lenta.Xa que a terra seguía en mans de poucos e grandes propietarios (nobles e burgueses).A xente seguía adicada a agricultura.Excepto no País Vasco (finais do XIX coa industria siderúrxica) e Cataluña coa industria textil a partires de 1830, e as minas de carbón de Asturias.

-A industrialización en Galicia.Cambios a final do s.XIX e comezos do s.XX na tradicional industria pesqueira. Pásase das salgaduras á industria conservera que xerou outras modificacións en outros sectores (barcos, portos,..). 

-Crecemento da poboación no s.XIX, menor ca en Europa polo lento proceso de industrialización, agricultura atrasada,alimentación deficiente, e expansión de enfermidades.Éxodo rural.

-Mantenemento da sociedade tradicional (nobreza).Nova burguesía agraria e industrial.Maioría poboación campesiña e nº obreiros son escasos excepto en Cataluña e País Vasco.

Século do Ferro e do Aceiro (e vidro): arte (enxeñeiros, arquitectos, novos edificios, a fotografía, o cinematógrafo (o cine)

Arte e cultura. Expresións artísticas.

O cine:xurde a finais do s.XIX. (Aproveitaremos este arte para tratar o tema)

A través do cine estudaremos esta etapa da historia, cos fragmentos do film Oliver Twist da novela de Charles Dickens, que reflexa e recolle dun xeito veraz o traballo infantil, as miserias, a delincuencia, o comezo da industrialización, da migración do campo a cidade, en definitiva a Inglaterra victoriana.

Actividades e tarefas:

1.-Guión da unidade

2.-Liña do tempo da Hª e da Hª Contemporánea. En papel, caderno ou dixitalmente

3.-Esquema da unidade. Resumo. (Non esquecer as palabras clave).

4.-Visual thinking da revolución agrícola e industrial das páxs: 92 a 95. (Xa explicado e feito na aula e senón mira o que é e coma se fai neste vídeo: youtu.be/YP3pkm3RIbE )

5.-Pirámide da sociedade (Fai un debuxo cos estratos da sociedade do S XVIII-XIX)

6.-Opcional: facer un vídeo explicativo da arte e cultura ou da revolución industrial (ex: con móbil, ou apps coma Powtoon).

Pirámide da sociedade SXVIII-XIX

Tema 5 " A empresa e o traballo"

Temporalización: febreiro-primeiros de marzo 2023.

Tarefas a realizar (individual e cooperativo): ata o 28 de febreiro.
A) Cuestionario previo e final (KPSI) (Socrative ou outra ferramenta)
B) Guión e esquema-resumo (coas ferramentas vistas, ou no caderno) (ata o 25/02)
C) Copiar imaxes páxs: 76-77-79-80.
C) Anuncio publicitario (equipo cooperativo ou individualmente).Debedes ver a rúbrica para saber como facer, guón, estructura, etc. Está na cortiza da aula.

Tema 5 A empresa e o traballo (guión)
1.-O diñeiro
1.1.-Os ingresos: gasto e aforro
1.2.-As formas de pagamento
2.-As empresas
2.1.-Tipos de empresa
2.2.-A organización empresarial
3.-A publicidade
3.1.-Estratexias publicitarias

Resumo: apuntes do tema

1.-O diñeiro
Hai moitos anos existia o troco, intercambio de produtos. O diñeiro pon prezo aos produtos. É o conxunto de billetes e moedas que se empregan como medio de pago legal.
1.1.-Os ingresos: gasto e aforro
O diñeiro obtense a cambio dun traballo, da venda de produtos e servizos ou a partir dun préstamo. O conxunto de todo isto forma parte dos ingresos.
O diñeiro podemos gastalo, aforralo ou investilo. ( nos apuntamentos copiar imaxe da páx. 76, distribución dos ingresos)
Ingresos: cantidade de diñeiro que se gaña regularmente por algún concepto. Utilízase para: gasto, aforro e/ou investimento.
Gasto: diñeiro que se emprega para comprar algo ou satisfacer necesidades e desexos.
Aforro: diñeiro que se garda ou reserva para unha necesidade futura.
Investimento: diñeiro que se arrisca en algo coa esperanza de obter un beneficio.
 1.2.- As formas de pagamento
O diñeiro é un medio de pagamento que permite o intercambio ou troco de mercadorías e servizos. Existen diferentes mecanismos de pago:
-Diñeiro en efectivo: moedas e billetes
-Tarxeta bancaria: ferramenta magnética que permite pagar sin levar diñeiro en efectivo (de crédito ou débito*).
-Cheque bancario: documento de pago, unha peroa con conta nun banco, ordea o pago.
-Pagamento electrónico: operación de pago por internet.
Importante: planificar, gastar o que se precise (necesidades), e aforrar (para máis adiante).
O orzamento persoal é unha ferramenta que organiza o diñeiro disponible. Existen tamén, apps para levar o control e planificación.

2.-As empresas
Todos os bens e servizos que consumimos son o resultado das actividades económicas xeradas polas empresas e o traballo humano.
2.1.-A empresa é unha organización que fabrica produtos e/ou ofrece servizos (supermercado, restaurante, cine,..) a cambio dun beneficio económico.Para iso necesitan recursos materiais (materias primas e ferramentas), humanos (persoas) e financieiros (diñeiro).
Existen outras organizacións (fundacións) cuxo principal obxectivo non é a obtención de diñeiro, senón facer un ben social.
2.2.-Tipos de empresas: criterios de clasificación
a) Sector económico ao que pertencen:
Sector primario, secundario ou terciario.
b) O tamaño: nº de traballadores
-Microempresas (1 a 10 traballadores)
-Pequenas empresas (entre 10 e 50)
-Medianas empresas (50 e 250)
-Grandes empresas (máis de 250 traballadores).
2.3.-A organización empresarial
Existen segundo o tamaño, propiedade diferentes formas de organización.
-Unha persoa soa: dirixe todas as actividades e é o propietario do negocio.
-Varias persoas: organízanse en departamentos como : dirección, produción, marketing (dar a coñecer o produto ou servizo), comercial (vende), finanzas, recursos humanos.

3.-A publicidade
As empresas utilizan mensaxes publicitarios para vender, convencer dos beneficios dun produto ou servizo. Utilízanse os medios de comunicación para elo. Medios escrito, visual, auditivo, audiovisual,..). Os elementos son:
-O emisor é a empresa ou institución que transmite unha mensaxe para dar a coñecer un produto ou servizo
-A mensaxe é a información que se transmite. O elemento máis importante é o slogan, frase curta, con rima, apegadiza,...
-O destinatario é o conxunto de persoas ou empresas ás que vai dirixida a mensaxe.
3.1.-Estratexias publicitarias: debe captar a atención, impactar, espertar o desexo, para que o cliente o compre. Utilízanse diferentes técnicas: repetición, esaxeración dos beneficios do produto e a asociación da imaxe (personaxe, canción, sentimento..)


Tarefa a realizar individualmente ou equipo cooperativo online: (antes do 7 de marzo)
-Facer un anuncio publicitario sobre un produto ou servizo. (Debe incluir algún destes elementos: slogan, música ou canción, imaxe, texto, etc.. 
A estructura: 1.-Titular ou encabezamento, 2.-Mensaxe (corpo), 3.-eslogan e 4.-cerre/firma.
Ver a rúbrica na aula para ter orientacións sobre a avaliación (e do proceso).

Tema 4: Os sectores económicos

Tema 4: Os sectores económicos

 No segundo trimestre abordaremos os seguintes tres temas:

Tema 4: "As actividades económicas" (xaneiro)
Tema 5: "A empresa e o traballo" (febreiro)
Tema 6: "A industrialización". (marzo-abril)

Tema 4: "As actividades económicas"
1.-O sector primario en España e Galicia.
2.-O sector secundario en España e Galicia.
3.-O sector terciario en España e Galicia.
4.-As actividades económicas en Europa.

T4: As actividades económicas.
1.-O sector primario en España e Galicia.
Agrupa todos os traballos relacionados coa obtención de produtos da natureza (agricultura, gandaría e pesca) ou materias primas (minaría).
1.1.-A agricultura:
Moi mecanizada, novas técnicas e aparatos empregados coma (a rega automática, invernadoiros, os drons, colleitadoras, sistemas domóticos, control de plagas, o acolchado ou mulching, cultivos ecolóxicos, investigación e innovación sementes,....)
Tipos de cultivos: 
-Secaño: cereais (trigo, cebada, avea, centeno), oliveira, viñedo, legumes (garavanzos, fabas..), amendoeiro,
-Regadío: hortalizas, cítricos, froiteiras, arroz, millo,...

1.2.-A gandaría:
Tipos de gando:
-Porcino, ovino, bovino, avícola, animais de granxa (coellos, galiñas, visóns,pavos, ..)
Modernizouse moito (tecnoloxía, pensos,..) e de forma intensiva.

1.3.-A pesca e a minaría:
Tipos:
-Pesca de altura (zona Atlántico, Pacífico,): pescada, atún, peixe sapo, peixe espada, bacallau,...
-Pesca de baixura (no Mediterráneo, Cantábrico, ou na costa de Galicia.). sardiñas, xarda, atún, luras, xurelo,...
 Minaría: é escasa e pouco importante.Carbón, ferro, cobre, chumbo, e rochas como: granito, mármore, xeso, lousa,...

Localización en España do sector primario (onde):
España húmida (norte): predominan bosques, pastos, e a gandaría.
España interior: cultivos de cereais, vide, oliveira, hortalizas preto dos ríos. Gando ovino, porcino e bovino.
España mediterránea: terras de cereais, vide, oliveira, cítricos. Gando porcino e avícola.
Canarias: Regadíos no litoral, e secaño no interior. Produtivos os cultivos de invernadoiro. Gando as cabras.

2.-O sector secundario en España e Galicia.
Agrupa todas as industrias que se dedican á transformación dos produtos naturais.
2.1.-A industria en España: principais actividades industriais
-Industria alimentaria (conservas, galletas, doces,..)
-A siderúrxia (obtención de aceiro a partir do ferro) e a de produtos metálicos (ferramentas, pezas, maquinaria,..)
-A derivada do petróleo (pinturas, plásticos) e a química (medicamentos).
-A dos transportes (automóbiles, camións, pezas trens, avións,..).
2.2.-A construción: foi moi importante para outros sectores, servizos e empresas. Por ex: albaneis, arquitectos, carpinteiros, pintores, fontaneiros, electricistas,...
2.3.-A enerxía: as máis utilizadas son petróleo, gas natural, uranio, carbón, (fontes non renovables) e fontes renovables coma: a enerxía eólica, auga e enerxía solar.

Localización en España: 
As zonas de meirande concentración industrial están en Cataluña, Comunidade Valenciana, Madrid, País Vasco,..

Localización en Galicia: a zona franxa costeira Norte-Sur coma: Vigo, A Coruña, Santiago, Arteixo, Porriño,...

2.4.-O percorrido dun produto é:
-A extracción da materia prima
-A produción, a transformación (tecnoloxía e traballo humano)
-A comercialización (ata o consumidor, almacenaxe, distribución. transporte ata o comerciante, venda ao consumidor).

3.-O sector terciario en España e Galicia:
Chamado tamén dos servizos está formado polas actividades que non crean ningún produto, senón que lle prestan servizos a outras persoas (comercio, transporte, turismo, sanidade, educación),...
3.1.-A prestación de servizos (son sanidade, educación, servizos comunitarios, administracións : Estado, Comunidade, Concello,, finanzas, bancos, actividades culturais e deportivas,..)
3.2.-O comercio interior e exterior: grazas o desonvolvemento do transporte, a U. Europea,,,,
3.3.-O transporte: a mellora favoreceu desenvolvemento doutras actividades: turismo, comercio, industria,..Rede de estradas, ferrocarrís, transporte marítimo, aeroportos,...
3.4.-O turismo: España é un país turístico, atractivo de España polo clima, praias, gastronomía, cultura,...

Galicia tamén está a explotar o seus recursos turísticos coma a paisaxe ( costa e interior), cultura (Camiños de Santiago e outros), costumes (o entroido...), patrimonio, gastronomía,...

En que traballa a poboación española?. Antes aclarar uns conceptos:
-Poboación activa: conxunto de persoas maiores de 16 e menores de 65 (67) que traballan ou buscan traballo remunerado.
-Poboación ocupada: é a que ten traballo remunerado.
-Poboación en paro: e a que busca un traballo remunerado pero non o atopa.
-Poboación non activa: a que non realiza un traballo remunerado por diversas causas (estudantes maiores de 16, persoas dedicadas ao fogar, persoas discapacitadas,etc..).

4.4.-As actividades económicas en Europa
1.-O sector primario: escaso peso na economía europea.
-Agricultura moi productiva, mecanizada: cereais, hortalizas, froitas..
-Gandaria: é intensiva no centro e norte de Europa, extensiva no sur.
-A pesca é unha actividade destacada en Europa debido a extensión da costa.

2.-O sector secundario: actividades industriais: Gran rexión industrial, tecnolóxico e moi avanzado. Moi variada. Produtos de alta tecnoloxía, siderúrxia, aeronaútica, química, automóbiles, electrónica,..

3.-Unha economía de servizos: e a que produce maior riqueza en Europa. Empresas, finanzas, comercio,...

 No tema: "As actividades económicas" de Ciencias Sociais abordamos os sectores económicos e actividades, dende o sector primario ata o terciario ou sector servicios, vamos a ver un video para comprender mellor o proceso da fabricación dun producto dende a súa orixe, materia prima (sector primario), ata a súa comercialización (sector terciario), como chega finalmente ao consumidor, aos nosos fogares. Estade atentos!!.

Ficha Repaso T2 A nutrición

 

 

Ciencias da Natureza - Repaso 

A Dixestión, una ficha interactiva de liveworksheets.com

A dixestión

A Dixestión, una ficha interactiva de liveworksheets.com

Tema 5 A materia 5º

 Tema 5 A materia, as forzas e a enerxía

1.- A materia e as propiedades

         1.1.-As propiedades da materia: xerais e específicas

         1.2.-Os cambios de estado da materia

                   1.2.1.-Os cambios físicos

                   1.2.2.-Os cambios químicos

         1.3.-Substancias

                   1.3.1.-Puras

                   1.3.2.-Mesturas

                   1.3.3.-Métodos de separación

    1.4.-Os materiais

                1.4.1.-Naturais

                1.4.2.-Artificiais

                1.4.3.-Propiedades

1.5.-As forzas e os seus efectos

1.6.-A enerxía. Formas. Fontes de enerxía    

1.7.-A luz

Actividades:

-Elaboración guión do tema no caderno.

-Lectura compartida do tema

-Lapbook no caderno da unidade. Debe estar cuberto, completo e con cor. Páxs 100, 101, 102, 104, 106 

-Esquema do tema.

-Debuxo dos cambios de estado e métodos de separación de mesturas no caderno.

-Proba escrita T5 ( entre 19 e 25 de maio). Os alumnos de 5ºA faranno o mércores 25 de maio ás 9.30 h. (Desde o punto 1 ata as enerxías. As forzas e a luz non entran.)

 

Apuntes:

1.-A materia: todo o que nos rodea está formado por materia e ten masa e volume que son as propiedades xerais. As propiedades específicas son as propias de cada materia (densidade, punto ebulición,...)

Masa: é a cantidade de materia (g. kg, ..o peso). mídese con balanzas, básculas

Volume: é o espazo que ocupa (l, ml, ..). Mídese con cubetas e probetas

1.2.-Os estados da materia:

1.2.1.-Cambios físicos: ocorre sen  cambiarse a súa composición. Poden ser reversibles ou irreversibles

Sólido: ten forma fixa e volume constante.

Líquido: non ten forma e volume constante

Gasoso: non ten forma nin volume constante.

1.2.2.- Cambios químicos ou reaccións químicas, ocorre cano a materia sofre un cambio na súa composición.

-Combustión: é unha oxidación moi rápida que desprende enerxía en forma de luz e calor.

-Fermentación: é o proceso polo cal algúns microorganismos (bacterias e fermentos) transforman un tipo de materia noutra, sen intervención de osíxeno.

-Oxidación: é a transformación dunha substancia noutra pola acción do osíxeno 

1.3.-As substancias. Poden ser:

1.3.1.-Puras: son aquelas formadas por un só compoñente (ex: ouro)

1.3.2.-Mesturas: formadas por dous ou máis substancias ou compoñentes (ex: macedonia, granito, paella, auga de mar, ...) 

         Poden ser: homoxéneas (non se distinguen os compoñentes a simple vista) ou heteroxéneas (distínguense ou diferéncianse os compoñentes a vista)

         1.3.2.1.- Métodos de separación de mesturas:

                   -Separación de mesturas homoxéneas: evaporación (disolución sólido e líquido) e a destilación (para separar dous líquidos de distinto punto                    de ebulición.

                   -Separación mesturas heteroxéneas: a filtración (líquido e sólido) e a decantación (separar dous líquidos de distinta densidade)

1.4.-Os materiais é a materia que se emprega para fabricalos. Clasifícanse atendendo a varios criterios. Poden ser:

         1.4.1.-Naturais: obtéñense das plantas, animais ou rochas e úsanse sen modificar a súa composición. (ex: madeira, algodón, granito, area,..)

         1.4.2.-Artificiais: fabrícanse a partir de materiais naturais e no proceso altérase a súa composición.(Exs: plástico, pintura, )

         1.4.3.-Propiedades: 

a).- Metais (cobre, ferro, ouro,..), son de orixe mineral. Bos condutores, moi resistentes, teñen brillo e son moi densos. Todos sólido excepto o mercurio en estado líquido. As aliaxes son mesturas homoxéneas de distintos metais, ou metal e outro material.(Exs: bronce= cobre+estaño, aceiro=ferro+carbono)

b).- Polímeros: Son illantes, da calor e da electricidade.Son lixeiros. Exs: plástico, seda, caucho (formado por monómeros, moléculas ).

c).- Cerámicos: Son bos illantes, moi duros e fráxiles (rotura).Exs porcelana, cemento, vidro, ladrillo. Obtéñense de triturar e mesturar outros compoñentes. 

d).- Grafeno: é un nvo material, flexible, lixeiro, moi duro, resistente e condutor  da electricidade e o calor. En ordenadores, cámaras, baterias.

1.5.- As forzas ( non entra na proba)

1.6.-A enerxía. Formas. Fontes de enerxía :

A enerxía é a responsable dde todos os cambios do noso arredor. Actúa sobre os corpos. Transfórmase unha en outra, transpórtase.

     1.6.1-As formas de enerxía: maniféstase de distintas formas, por ex: mecánica, química, eléctrica, sonora, térmica, luminosa.

               Mecánica: é a capacidade que ten un corpo de levar a cabo un movemento.

               Química: almacénase en substancias (como o petróleo ou alimentos, que se libera cando se queiman u oxidan.

               Eléctrica: prodúcese polo movemento de cargas eléctricas nalgúns materiais.

               Sonora: prodúcese ao vibrar un corpo e fai vibrar o medio que o rodea

               Térmica: é a que transmiten os corpos en forma de calor.

               Luminosa: é transportada pola luz. Emítena algúns corpos coma o sol, unha lámpada

1.6.2-Fontes de enerxía. son materiais como o carbón, petróleo,.. ou fenómenos coma o vento, as ondas,... dos que se poden obter enerxía.

Poden ser renovables: ou limpas. Non se esgotan. Exs: enerxía eólica, solar, hidraúlica (son as menos empregadas)

Non renovables: consómose moi rápido, e rexeneranse moi lentamente, se esgotan co uso. Exs: gas natural, petróleo, substancias radioactivas (nuclear)

Enerxia e contaminación: a obtención e consumo produce contaminación da atmósfera, solo e auga (vertedura de resíduos). Ao queimar combustibles para obter enerxía emítese gases  que fai que aumente a temperatura (efecto invernadoiro, chuvia ácida,..)

1.7.- A luz