T.8.-España: da monarquía á República.
Historia de España s.XX
1.-A monarquía de Afonso XIII (1902-1931)Historia de España s.XX
Iniciouse en 1902 oca maioría de idade de Afonso XIII.
Características e antecedentes desta época: crise de 1898, caciquismo, conflitos entre obreiros (folga xeral 1917) e patróns, tensións militares pola guerra de Marruecos (1909) e perda de colonias.
Neste contexto de crise, impúxose a ditadura do xeneral Primo de Rivera (1923-1930), que suspendeu a Constitución, clausurou o Parlamento e suprimiu as eleccións e as liberdades democráticas.
2.-A Segunda República (1931-1936)
En 1930, Primo de Rivera dimitiu e convocou eleccións municipais.Gañarou os partidos republicanos e proclamouse a II República o 14 de abril de 1931, o reí Afonso XIII abandonou España.
A República trouxo un sistema democrático: eleccións, un novo parlamento, unha Constitución e reformas sociais ( reforma agraria, acabar coas grandes extensións de terra latifundios, limitar o poder do exército, diminuir o peso social da igrexa, e concerderlles a autonomía a Cataluña, Galicia e País Vasco (Estatutos).
Houbo nesta época (primeiras décadas s. XX) movementos feministas que esixiron dereitos, igualdade, (sufraxistas como Clara Campoamor, Victoria Kent, e anteriormente a galega Emilia Pardo Bazán,..) a Constitución de 1931 otorgoulles o sufraxio ás mulleres españolas por 1ª vez no ano 1933)
Problemas: oposición dos partidos conservadores as reformas republicanas. Tensións políticas (enfrentamento ideoloxías de esquerdas, sindicatos, conservadores, ...)
Nas eleccións de 1933, gañaron as dereitas, e paralizaron as reformas.Protestas obreiras.
No ano 1936, unha coalición de esquerdas (Frente Popular) gañou as eleccións e propuxo continuar coas reformas republicanas.
3.-A Guerra Civil (1936-1939)
O 18 de xullo de 1936, iniciouse unha sublevación militar apoiada polos sectores sociais contrarios á República contra o triunfo electoral das esquerdas. Dividíu o país en dous bandos opostos: que den lugar a unha Guerra Civil (1936-1939).
Dous bandos militares sublevados baixo o mando do xeneral Francisco Franco, e os partidarios do goberno republicano.Venceron os franquistas, e moitos republicanos tiveron que fuxir (exilio) por temor ás represalias.
Consecuencias:
Penurias sobre a poboación civil.País desvatado e moi empobrecido.
Represalias en ambos os dous bandos, asasinatos, persecucións , fame (cartilla de racionamento , falta alimentos, numerosas vítimas civís, en definitiva moitas penurias para a poboación
Os anos do franquismo (1939-1975): A dictadura de Franco.
Etapas (3) da DICTADURA de FRANCO:
-1939-1952 Posguerra. Autarquía económica (abastecerse só cos seus propios recursos) e proteccionismo.
-1952-1959 Apertura ao exterior, a Europa, co ingreso na ONU.
-1959-1975 Desenvolvemento económico.Cambio social. Houbo unha mecanización, crece o turismo, o crecemento de cidades grazas á poboación do rural, da industria, (axudas americanas do Plan Marshall, non ao nivel de Europa pero sí importantes para axudar ao desenrolo),...
Algunhas das características da dictadura trala posguerra:
-Todo o poder nas mans do xeneral F. Franco.
-Inexistencia dunha Constitución.
-Prohibición dos partidos políticos e dos sindicatos obreiros.
-Ausencia de eleccións.
-Existencia dun único partido (Falange Española e das JONS) e un só sindicato Central Nacional Sindicalista.
-Persecución e o encarceramento dos opositores ao réxime.
-Goberno centralista do Estado e á supresión das autonomías.
4.-Transición democrática (1975-1978)
Desde a morte do xeneral Franco, o 20 de novembro de 1975 ata a entrada en vigor da Constitución democrática de 1978.
Feitos:
Regencia de Arias Navarro ata 1976
Goberno de Adolfo Suárez
Eleccións 1977
Constitución do 6 de decembro 1978.
5.-A monarquía democrática ou parlamentaria do rei Juan Carlos I de Borbón (1975-2014)
Feitos máis relevantes:
-Constitución 1978
-Golpe errado de golpe de Estado o 23 de febreiro de 1981 (Coronel Tejero,etc..)
-Eleccións de 1982, gaña por primeira vez un goberno de esquerdas (PSOE de Felipe González)
Personaxes galegos do s. XX
-María Barbeito (1880-1970) mulleres adicados a ensinanza e á renovación pedagóxica. Dereitos e liberdades das mulleres.Novas correntes educativas e membro da Real Academia Galega.
-Daniel Castelao 1886-1950, impulsor do nacionalismo galego, escritor, político, caricaturista: Partido Galeguista, revista NÓS, Real Academia Galega.....Tamén vivíu en Bos Aires e foi enterrado no Panteón de Galegos Ilustres de San Domingos de Bonaval en Santiago, moi preto do colexio noso.
-Carlos Maside (1897-1958), Maruxa Mallo, Asorey,.. pintores galegos da época.
-Camilo José Cela (1916-2002), escritor, Premio Nobel de Literatura (1989), escribíu A familia de Pascual Duarte, A colmena,..Na Real Academia Galega, Premio Principe de Asturias, Premio Cervantes. Outros escritores: Álvaro Cunqueiro, Torrente Ballester, Ramón Cabanillas,..
Arte e Literatura:
-Arquitectura funcional, formas simples, sinxelas, e novos materiais (cemento, vidro, aceiro,..).
-Nova escultura: todo tipo de materiais e formas.
-A pintura deixou o realismo para ofrecer: expresionismo (sentimentos humanos), o cubismo (xeometría do espazo), surrealismo (o mundo dos soños), e a arte abstracta (formas imprecisas, liñas, cores, provocaban emocións). Destacan: Picasso, Dalí, Miró,
Literatura: Xeración do 27, durante a II República, Rafael Alberti, Miguel Hernández, Vicente Aleixandre, Federico García Lorca, Luís Cernuda, Dámaso Alonso,..
